Küçük veya ergenlik çağındaki çocuğunuza bir doktor tarafından beyin sarsıntısı gibi hafif kafa travması teşhisi konmuşsa dinlenmek ve iyileşmek için zamana ihtiyacı olacaktır (Kafa travması: Genel tavsiye başlıklı bilgi formumuza bakın). Bu bilgi formunda hafif kafa travması geçiren çocuğunuzun okula ve spora güvenli bir şekilde dönmesine yönelik tavsiyeler sunulur.
Orta seviyede veya ciddi kafa travmalarında çocuğunuzu normal aktivitelerine döndürmek için doktorunuzun tavsiyelerine uyun.
Beyin sarsıntısının işaret ve belirtileri (Signs and symptoms of concussion)
Çocuğunuz okula veya spora kademeli olarak dönerken onu, beyin sarsıntısının aşağıdaki işaret ve belirtileri açısından izleyin:
- Kusma.
- Baş ağrısı.
- "Sis" içindeymiş gibi odaklanma eksikliği hissetme.
- Kendini "iyi hissetmeme" ya da "kötü hissetme".
- Denge sorunları veya baş dönmesi.
- Uyku bozuklukları veya uyuşukluk.
- Işık veya sesten rahatsız olma.
- Kafa karışıklığı, konsantrasyon veya hatırlama güçlüğü.
- Tepki sürelerinde yavaşlama.
- Kolayca üzülme veya huysuzlaşma.
Evde bakım (Care at home)
Beyin sarsıntısı geçiren çocukların iyileşme süresi de belirtileri gibi değişkenlik gösterebilir. Beyin sarsıntısı geçiren küçük veya ergenlik çağındaki çocukların iyileşmesi dört haftaya kadar sürebilir ancak çoğu beyin sarsıntısı birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir. İlk 24 ila 48 saat boyunca çocuklar kısmi (sıkı olmayan) bir dinlenme dönemi geçirmeli ancak günlük aktivitelerine devam etmeli ve yürüyüş gibi hafif fiziksel aktivitelere geri dönmelidir. Çocuklar bu ilk dönemde uykusunu yeterli almalı, sağlıklı beslenmeli ve televizyon, bilgisayar ve akıllı telefonlar gibi ekran başında geçirdikleri süre sınırlandırılmalıdır.
Yürüme veya sabit bisiklet sürme gibi fiziksel egzersizler ve okuma ya da pasif ekran süresi (örneğin oyun oynama veya akıllı telefon kullanma yerine film izleme) gibi diğer aktiviteler yalnızca çocuğunuz kısa bir süre için (bir saatten az) beyin sarsıntısı belirtilerinde hafif kötüleşme yaşadığı sürece kademeli olarak başlatılabilir.
Okula kademeli dönüş (Graduated return to school)
Çocuğunuzda herhangi bir beyin sarsıntısı belirtisi yoksa veya belirtiler hafif ve kısa süreliyse (bir saatten az) aktivitelerini artırmaya devam edebilir ve bir sonraki adıma geçebilir. Her bir adımın ardından sonraki adıma geçmeden önce 24 saat bekleyin. İlgili aktivite, belirtilerde hafif, kısa süreli kötüleşmeden daha fazlasına yol açıyorsa bir önceki adıma geri dönün. Çocuğunuz beyin sarsıntısı belirtilerinde önemli ölçüde artış olmamakla birlikte bir sonraki adıma geçemiyorsa onu bir doktora götürün.
| Adım |
Hedef |
|
1. Evdeki günlük aktiviteler
Çocuğunuzu okuma veya hafif yürüyüş gibi tipik günlük aktivitelere başlatın. Bir seferde beş ila 15 dakika ile başlayın ve kademeli olarak artırın. |
Tipik aktivitelere kademeli dönüş. |
|
2. Evdeki okul aktiviteleri
Evde ev ödevi, ödev olarak verilen okuma görevi veya diğer eğitim aktiviteleri gibi hafif bilişsel aktiviteleri tamamlayın.
|
Bilişsel çalışmaya karşı toleransı artırmak için. |
|
3. Okula yarı zamanlı dönüş
Okula danışmalı ve okul çalışmalarına ve yoğun okul ortamına kademeli olarak geçiş yapmalısınız. Çocuğunuzun daha kısa bir okul gününe başlaması veya gün içinde daha fazla mola vermesi gerekebilir. Öğle yemeği veya teneffüs saatlerinde sessiz mola alanlarına yönelik seçenekler hakkında okulunuzla konuşun. Okul sınavlarının ertelenmesi gerekebilir.
|
Akademik aktiviteleri artırmak için. |
|
4. Okula tam zamanlı dönüş
Çocuğunuz tam günü tolere edene kadar okul aktivitelerini kademeli olarak artırın. |
Olağan okul aktivitelerine geri dönün ve kaçırdığınız çalışmaları telafi edin.
|
Spora kademeli dönüş (Graduated return to sport)
Küçük veya ergenlik çağındaki çocuklar okula başarılı bir şekilde dönene kadar spora dönmemelidir. Her adım için en az 24 saat ve çocuğunuzun normal oyun oynamaya dönmesi için travmadan sonra en az bir hafta bekleyin. Bir sonraki adıma sadece çocuğunda herhangi bir beyin sarsıntısı belirtisi yoksa veya belirtiler hafif ve kısa süreliyse (bir saatten kısa süreli) geçin. 4-6. adımlar sadece belirtiler ortadan kalktığında başlatılmalıdır. 4-6. adımlarda beyin sarsıntısı belirtileri görülürse efor sırası ve sonrası dahil olmak üzere belirtiler ortadan kalkana kadar 3. adıma dönün.
| Adım |
Hedef |
|
1.
Belirtilerle sınırlı aktivite
Belirtileri kötüleştirmeyen basit günlük aktiviteler, örneğin yürümek.
|
Tipik aktivitelere kademeli dönüş. |
|
2A. Hafif aerobik egzersiz
Yavaş tempoda yürüyüş, yüzme veya sabit bisiklete binmeyi kademeli olarak başlatın. Bu aşamada direnç antrenmanına izin vermeyin.
sonra:
2B. Orta düzeyde aerobik egzersiz
Orta hızda yürüyüş, yüzme veya sabit bisiklet sürmeyi kademeli olarak başlatın. Bu aşamada direnç antrenmanına izin vermeyin. |
Kalp atış hızını kademeli olarak artırmak için. |
|
3.
Spora özgü egzersiz
Çocuğunuz koşu, ısınma hareketleri ve top becerilerini geliştirme (yumuşak bir topla) gibi aktivitelere başlayabilir. Kafa teması içeren hiçbir aktiviteye izin vermeyin. |
Hareket katmak için. |
|
4.
Temassız antrenman uygulamaları
Pas çalışmaları gibi daha sert, yüksek yoğunluklu antrenman uygulamaları yapın. Çocuğunuz aşamalı antrenmana başlayabilir.
|
Egzersiz, koordinasyon ve daha fazla düşünme becerisi kazandırmak için. |
|
5.
Tam temaslı antrenman
Örneğin bir aile hekimi tarafından verilen tıbbi iznin ardından normal antrenman aktivitelerine katılın.
|
Güven verme ve koç ekibinin işlevsel becerileri değerlendirmesine izin verme. |
|
6.
Spora dönüş
Çocuğunuz artık normal oyuna geçebilir. |
Düzenli spor aktivitelerine devam edin. |
Çocuğunuzun herhangi bir adımdaki ilerlemesinden emin değilseniz doktorunuzla konuşun.
Tekrarlanan beyin sarsıntılarının ardından doktorunuz çocuğunuzun bir süre temas sporlarından ve kafa travması riskini artıran tüm aktivitelerden kaçınmasını önerebilir. Bunun nedeni, kafa travmasından sonra çocuğunuzun tepki verme ve düşünme sürelerinin daha yavaş olma ve bu durumun onu daha fazla risk altına sokma ihtimalidir.
Risk altındaki sporlar ve aktiviteler şunlardır:
- Yakalama/tutma içeren Avustralya futbolu.
- Futbol ve hokey.
- Basketbol ve netbol.
- Binicilik.
- Motosiklet veya BMX bisiklet sürme.
- Kayak, snowboard ve sörf.
- Bisiklet, scooter, kaykay veya paten sürme.
- Trambolinde oynama.
- Ağaçlara veya diğer yüksek yapılara tırmanma.
Çocuğunuzun bisiklet, scooter veya kaykay sürerken her zaman kask taktığından emin olun.
Doktora ne zaman gitmelisiniz (When to see a doctor)
Çocuğunuz iyileşme sürecinde aşağıdakilerden herhangi birini yaşarsa bölgenizdeki hastanenizin acil servisinden acil tıbbi yardım isteyin:
- Olağan dışı veya karışık davranışlar ya da sinirlilik.
- Parasetamol ile giderilemeyen şiddetli veya geçmeyen baş ağrısı.
- Sık kusma.
- Kulak veya burundan kanama veya akıntı.
- Nöbet veya kasılma ya da yüz, kollar veya bacaklarda spazm.
- Uyanma zorluğu.
- Uyanık kalmakta zorluk.
- Herhangi bir nedenle sizi endişelendiriyorsa.
Çocuğunuzun belirtileri kötüleşirse veya çocuğunuzda yeni beyin sarsıntısı belirtileri ortaya çıkarsa acil tıbbi yardım alın.
Akılda tutulacak önemli noktalar (Key points to remember)
- Beyin sarsıntılarının çoğu birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir.
- Okula dönüş ve spora dönüş adımlarını dikkatle takip edin ve her bir spora dönüş adımı için en az 24 saat bekleyin.
- Fiziksel ve bilişsel aktiviteler, beyin sarsıntısı belirtilerinde kısa süreli hafif kötüleşmeden daha fazlasına yol açmadığı sürece artırılabilir.
- Spora Dönüş 4-6. Adımlar sadece belirtiler tamamen ortadan kalktığında başlatılmalıdır,
- Çocuğunuzun bir sonraki aşamaya hazır olup olmadığından veya spora tam olarak dönüp dönemeyeceğinden emin değilseniz doktorunuzla konuşun.
- Çocuğunuzun belirtileri kötüleşirse veya yeni beyin sarsıntısı belirtileri ortaya çıkarsa acil tıbbi yardım alın.
- Çoğu çocuk hafif kafa travmasından sonra güzelce iyileşir. Hafif kafa travmasından iki hafta sonra çocuğunuz günlük aktivitelere dönmek için hâlâ desteğe ihtiyaç duyuyorsa bir aile hekimi onu tıbbi olarak gözden geçirmelidir. Belirtileri devam eden çocuklar RCH Victoria Pediatrik Rehabilitasyon Servisi'ne (VPRS) sevk edilebilir. Aile hekimleri internet sitesi aracılığıyla yerel poliklinik VPRS hizmetlerinize sevk edebilir.
- Poliklinik VPRS'ye erişimle ilgili herhangi bir sorunuz varsa 03 9345 9300 numaralı telefonu arayarak veya rehab.services@rch.org.au adresine e-posta göndererek RCH VPRS poliklinik koordinatörüyle iletişime geçebilirsiniz.
Daha fazla bilgi edinmek için (For more information)
Doktorlarımıza sıkça sorulan sorular (Common questions our doctors are asked)
Çocuğum spora çok erken dönerse ne olur?
Çocuğunuz kafa travmasından sonra spora çok erken dönerse refleksleri körelebilir, çevresel görüşü etkilenebilir ve tepki süreleri biraz daha yavaşlayabilir. Tüm bunlar kendisini koruma ve çarpışmalardan veya topun çarpmasından kaçınma becerilerini azaltır. Bu da yeni bir kafa travması geçirme ihtimalini artırır.
Royal Children’s Hastanesi Acil Servis, Nöroşirürji ve Nöropsikoloji bölümleri tarafından geliştirilmiştir. RCH tüketicilerinin ve bakıcıların katkılarına minnettarız.
Kasım 2023'te gözden geçirilmiştir.
Bu bilgi rutin incelemeyi beklemektedir. Lütfen her zaman kayıtlı ve pratisyen klinik uzmanından en güncel tavsiyeleri alın.
Çocuk Sağlığı Bilgileri Royal Children’s Hastanesi Vakfı tarafından desteklenmektedir. Bağışta bulunmak için www.rchfoundation.org.au adresini ziyaret edin.
Sorumluluk Reddi
Bu bilgiler doktorunuzla veya sağlık uzmanlarınızla yapacağınız görüşmelerin yerini almak değil, onları desteklemek amacıyla hazırlanmıştır. Bu tüketici sağlık bilgileri broşürlerinin yazarları, bilgilerin doğru, güncel ve kolay anlaşılır olmasını sağlamak için büyük çaba sarf etmişlerdir. Melbourne Royal Children's Hastanesi, bu broşürlerde yer alan hiçbir yanlışlık, yanıltıcı olarak algılanan bilgi veya ayrıntıları verilen herhangi bir tedavi rejiminin başarısı hakkında sorumluluk kabul etmez. Bu broşürlerde yer alan bilgiler düzenli olarak güncellenmektedir ve bu nedenle broşürün en son sürümünden yararlandığınızdan her zaman emin olmalısınız. Tüketici sağlık bilgileri broşürünün en güncel sürümünü indirdiğinizden emin olmak sizin, yani kullanıcının sorumluluğundadır.